W odniesieniu do większości pracowników uprawnienia urlopowe zostały uregulowane w Kodeksie pracy. Istnieją jednak pewne szczególne grupy zatrudnionych, które ze względu na specyfikę wykonywania zawodu są objęte odrębnymi przepisami. Z tego typu sytuacją mamy do czynienia w przypadku nauczycieli. Jakie zatem są uprawnienia urlopowe nauczycieli – piszemy na ten temat w urlopowe nauczycieli – podstawa prawnaSzczególne regulacje prawne dotyczące urlopów przysługujących nauczycielom zostały zawarte w Ustawie z dnia 26 stycznia 1982 roku – Karta Nauczyciela, określanej dalej mianem „KN”. Urlopy nauczycieli zatrudnionych w feryjnych placówkach oświatowychNauczycielowi zatrudnionemu – przez pełny okres trwania zajęć w danym roku szkolnym – w szkole, w której organizacji pracy przewidziano ferie szkolne, przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze odpowiadającym okresowi ferii i w czasie ich podczas ferii nauczyciel może być przez dyrektora szkoły zobowiązany do następujących zajęć:przeprowadzania egzaminów;prac związanych z zakończeniem roku szkolnego i przygotowaniem roku szkolnego;opracowywania szkolnego zestawu programów i uczestniczenia w doskonaleniu zawodowym w określonej czynności nie mogą łącznie zająć nauczycielowi więcej niż 7 dni i muszą być tak rozplanowane, aby pozwalały zrealizować prawo do nieprzerwanego, co najmniej 4-tygodniowego urlopu z art. 65 KN nauczyciel zatrudniony w placówce feryjnej uzyskuje prawo do pierwszego urlopu w ostatnim dniu poprzedzającym te ferie, a uprawnienia do drugiego i dalszych urlopów – w każdym następnym roku urlopowe nauczycieli zatrudnionych w placówkach nieferyjnychNauczycielom zatrudnionym w szkołach, w których nie przewidziano ferii szkolnych (placówki nieferyjne), przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 35 dni roboczych w czasie ustalonym w planie urlopów (art. 64 ust. 3 KN).Urlopy wypoczynkowe w wymiarze proporcjonalnymNauczyciel zatrudniony przez okres krótszy niż 10 miesięcy w placówce, w której przewidziano ferie szkolne, ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze proporcjonalnym do określonego w umowie okresu prowadzenia kolei nauczyciel pozostający w zatrudnieniu w placówce nieferyjnej, w razie nawiązania lub ustania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego, ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego zgodnie z przepisami Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy (kp). Powyższe zasady stosuje się odpowiednio do dyrektora i wicedyrektora szkoły oraz nauczyciela zajmującego inne stanowisko kierownicze w szkole, a także nauczyciela, który przez okres co najmniej 10 miesięcy pełni obowiązki kierownicze w zastępstwie nauczyciela, któremu powierzono stanowisko do urlopu uzupełniającegoUprawnienia urlopowe nauczycieli, pozwalają na urlop w ciągu roku szkolnego, w wymiarze uzupełniającym do 8 tygodni, w razie niewykorzystania urlopu wypoczynkowego w całości lub części w okresie ferii szkolnych z powodu niezdolności do pracy wywołanej chorobą lub odosobnieniem w związku z chorobą zakaźną, urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu ojcowskiego, urlopu rodzicielskiego, urlopu dla poratowania zdrowia, odbywania ćwiczeń wojskowych albo krótkotrwałego przeszkolenia terminu urlopu oraz udzielenie niewykorzystanej części urlopuW myśl postanowień art. 66a ust. 1 KN – jeżeli nauczyciel szkoły feryjnej nie może rozpocząć urlopu wypoczynkowego w ustalonym terminie z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy, a w szczególności z powodu:1) czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby;2) odosobnienia w związku z chorobą zakaźną;3) powołania na ćwiczenia wojskowe lub na przeszkolenie wojskowe albo stawienia się do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, na czas do 3 miesięcy;4) urlopu macierzyńskiego;5) urlopu dla poratowania zdrowia– urlop wypoczynkowy ulega przesunięciu na termin urlopu wypoczynkowego niewykorzystanego z powodów, o których wyżej mowa w pkt 1–5, udziela się w terminie zasady dotyczące przesunięcia urlopu oraz udzielenia jego części w terminie późniejszym stosuje się odpowiednio do dyrektora i wicedyrektora szkoły oraz nauczyciela pełniącego inne stanowisko kierownicze w szkole, a także nauczyciela, który przez okres co najmniej 10 miesięcy pełni obowiązki kierownicze w zastępstwie nauczyciela, któremu powierzono stanowisko urlopowe nauczycieliZa okres urlopu wypoczynkowego nauczycielowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymywał, gdyby w tym czasie pracował. Wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i zajęcia dodatkowe oblicza się na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z okresu wszystkich miesięcy danego roku szkolnego poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu, a jeżeli czas zatrudnienia jest krótszy od roku szkolnego – z tego wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczenia wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i zajęcia dodatkowe uległa zmianie w okresie, z którego oblicza się wynagrodzenie urlopowe, lub w miesiącu wykorzystywania urlopu, wynagrodzenie to ulega przeliczeniu (art. 67 ust. 2 KN).Szczegółowe zasady obliczania wynagrodzenia urlopowego zostały określone w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 czerwca 2001 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli. Zgodnie z tymi regulacjami wynagrodzenie za 1 dzień urlopu nauczyciela placówki feryjnej ustala się, dzieląc miesięczne wynagrodzenie obliczone według reguł określonych w § 1–4 tego aktu wykonawczego przez liczbę 30, a w przypadku nauczyciela placówki nieferyjnej – dzieląc miesięczne wynagrodzenie obliczone w myśl zasad określonych w § 1–4 przez liczbę pieniężny z tytułu niewykorzystania urlopuW przypadku niewykorzystania przez nauczyciela urlopu wypoczynkowego z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, powołania do zasadniczej służby wojskowej albo do odbywania zastępczo obowiązku tej służby, do okresowej służby wojskowej lub do odbywania długotrwałego przeszkolenia wojskowego – przysługuje mu ekwiwalent pieniężny za okres niewykorzystanego urlopu, nie więcej jednak niż za 8 tygodni w odniesieniu do nauczycieli zatrudnionych w placówce feryjnej, oraz nie więcej niż za 35 dni roboczych w stosunku do nauczycieli pracujących w placówce nieferyjnej. Ekwiwalent ustala się, stosując zasady obowiązujące przy obliczaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy. Za podstawę ustalenia ekwiwalentu za jeden dzień urlopu wypoczynkowego przyjmuje się wysokość wynagrodzenia przysługującego nauczycielowi za jeden dzień urlopu. Urlop dla poratowania zdrowiaUrlop dla poratowania zdrowia może zostać udzielony nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony po przepracowaniu nieprzerwanie co najmniej 7 lat w szkole w wymiarze nie niższym niż 1/2 obowiązkowego wymiaru dla poratowania zdrowia jest udzielany:w celu przeprowadzenia zaleconego leczenia: choroby zagrażającej wystąpieniem choroby zawodowej lub choroby, w której powstaniu czynniki środowiska pracy lub sposób wykonywania pracy odgrywają istotną rolę, lubna leczenie uzdrowiskowe lub rehabilitację uzdrowiskową– w wymiarze nieprzekraczającym jednorazowo okresu siedmioletniej pracy w szkole wlicza się okresy czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby oraz urlopu innego niż wypoczynkowy, trwające nie dłużej niż 6 miesięcy. W przypadku wspomnianej absencji chorobowej i urlopu trwających dłużej niż 6 miesięcy wymagany okres pracy przedłuża się o ten 7-letniej pracy w szkole:uzasadniający prawo do urlopu – powinien przypadać bezpośrednio przed datą rozpoczęcia urlopu dla poratowania zdrowia. Wymóg 7-letniego okresu pracy w szkole dotyczy udzielenia pierwszego urlopu dla poratowania zdrowia;uważa się za nieprzerwany, jeżeli nauczyciel podjął zatrudnienie w szkole nie później niż w ciągu 3 miesięcy po ustaniu poprzedniego stosunku pracy w tej samej któremu do nabycia prawa do emerytury brakuje mniej niż rok, urlop dla poratowania zdrowia nie może być udzielony na okres dłuższy niż do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym nauczyciel nabywa uprawnienia emerytalne (art. 73 ust. 2 KN).W razie udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia w wymiarze dłuższym niż 30 dni nauczyciel podlega kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku można udzielić kolejnego urlopu dla poratowania zdrowia nie wcześniej niż po upływie roku od zakończenia poprzedniego urlopu tego wymiar urlopu dla poratowania zdrowia nauczyciela w okresie całego zatrudnienia nie może przekraczać 3 do art. 73 ust. 7 KN w okresie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia nauczyciel nie może nawiązać stosunku pracy lub podjąć innej działalności zarobkowej. W przypadku stwierdzenia, że w okresie urlopu dla poratowania zdrowia nauczyciel podejmuje inny stosunek pracy lub inną działalność zarobkową, dyrektor szkoły odwołuje nauczyciela z urlopu, określając termin, w którym nauczyciel obowiązany jest do powrotu do potrzebie udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia w celu przeprowadzenia zalecanego leczenia lub w celu skierowania na leczenie uzdrowiskowe bądź rehabilitację uzdrowiskową orzeka uprawniony lekarz w trybie i na zasadach określonych w art. 73 ust. 10–10c zasady orzekania w przedmiocie udzielenia nauczycielom urlopu dla poratowania zdrowia określono w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 19 stycznia 2018 roku w sprawie orzekania o potrzebie udzielenia nauczycielowi urlopu dla poratowania i dyrektorowi szkoły przysługuje odwołanie od orzeczenia lekarskiego o potrzebie udzielenia nauczycielowi urlopu dla poratowania zdrowia na zasadach przewidzianych w przepisach urlopowe nauczycieli – podsumowanieSpecyfika wykonywania zawodu nauczyciela wpływa na odmienny, w stosunku do innych pracowników, sposób ukształtowania uprawnień urlopowych. Odrębności te są szczególnie widoczne w odniesieniu do nauczycieli placówek feryjnych. W przypadku osób zatrudnionych w placówkach nieferyjnych zasady udzielania urlopów są bardziej zbliżone do tych, jakie zawarto w kp. Nauczyciele mają prawo do urlopów uzupełniających oraz urlopów dla poratowania zdrowia – są to typowe uprawnienia urlopowe nauczycieli, których nie przewidziano dla ogółu pracowników. Sposób ustalania wynagrodzenia urlopowego oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop również charakteryzuje się pewnymi różnicami w porównaniu z powszechnie obowiązującymi normami.