Znak sprawy: OW-PROW.042.10.241.2013 UM14-6930-UM1440241/13 Wnioskodawca: Gmina Wielbark Osoby podpisujące umowę: Pan Grzegorz Zapadka – Wójt Gminy Wielbark,

Wiele lat o tej bitwie nie mówiono. Nazwano ją Operacją Łódzką. To właśnie po Łodzią rozegrała się największa bitwa na wschodnim froncie I wojny światowej. Zmierzyła się w niej armia rosyjska i niemiecka. Po obu stronach walczyli Polacy. Niedawno minęła kolejna rocznica jej bitwa frontu wschodniego miała miejsce pod ŁodziąBitwa, którą nazwano Operacją Łódzką rozegrała się na przełomie listopada i grudnia 1914 roku. Walczyło w niej 700 tysięcy żołnierzy, z których 200 tysięcy straciło życie..Ale cofnijmy się do jesieni 1914 roku. Trwa I wojna światowa. Front wschodni liczył 300 kilometrów. Rozciągał się od Włocławka po Przedbórz. Historycy są zgodni, że Łódź nie była celem ataku Niemców. Chodziło im głównie o zniszczenie II i V armii rosyjskiej. Zadanie to otrzymała IX armia niemiecka. Miała ona okrążyć Rosjan i rozbić. Do jego wykonania wyznaczono grupę generała Scheffera. Latem ten manewr powiódł się pod Tannenbergiem. Niemcy myśleli, że pod Łodzią historia się listopada Niemcy przechwytują nie zaszyfrowany telegram z rosyjskiego armie frontu zachodniego i północnego mają się przygotować do ataku w kierunku Śląska – czytają w reagują błyskawicznie. 3 listopada decydują, że przerzucają swoją IX armię, którą utworzono we wrześniu na Śląsku, w kierunku Torunia i Inowrocławia. 11 listopada Niemcy uderzają pod Włocławkiem w I i II armię rosyjską. Wielu historyków uważa, że był to pierwszy blitzkrieg na wschodzie, czyli błyskawiczne, bo w przeciągu 6 dni, przejście wojsk niemieckich od Włocławka pod Łódź. Należy przy tym zaznaczyć, iż z tego dwa dni trwały bezpośrednie walki o Włocławek a jeden dzień o Kutno. - Pod Łodzią miała miejsce jedna z najbardziej skomplikowanych w historii operacji manewrowych – mówił nam dr Piotr Marciniak, historyk, który jako jeden z pierwszych zaczął badać słynna Operację Łódzką., była tematem jego pracy doktorskiej obronionej na Uniwersytecie Łódzkim. - Niemcy w ciągu jedenastu dni potrafili przerzucić 200 tysięczną armię ze Śląska pod Inowrocław i Toruń. Skierować ich na trzy armie rosyjskie, które liczyły 300 tysięcy ludzi. Rosjanie nie potrafili sobie z tym poradzić. Walki o Włocławek trwały dwa dni. Żołnierze rosyjscy i niemieccy walczyli o każdy dom. 15 listopada toczył się zaciekły bój o Kutno. Dwa dni później wojska niemieckie i rosyjskie były już pod Łodzią, w rejonie Zgierza.. Starcie to kończy się słynnym wyjściem generała Karla LitzmannaLew spod BrzezinKarl Litzmann urodził się 22 stycznia 1850 roku w Neu Globsow, 80 kilometrów na północ od Berlina, w Brandenburgii. Jego ojciec był właścicielem huty szkła. W czasie wojny Prus z Francją w latach 1870 - 1871 Litzmann był wojskowym. Miał stopień fahnenjunkra, czyli kandydata na oficera. Niecałe 15 lat później był już pułkownikiem, a w 1898 roku został generałem. Potem popadł w konflikt z cesarzem na temat reformy kształcenia sztabu generalnego i przeniesiono go w stan spoczynku. Po wybuchu I wojny światowej, w październiku 1914 roku przywrócono go do służby. Został dowódcą 3. Gwardyjskiej Dywizji Operacji Łódzkiej dowodził oddziałami wchodzącymi w skład tzw. grupy generała Reinharda von Scheffera, zwaną korpusem Scheffera. Wydzielono ją z IX armii generała Augusta Mackensena. Korpus liczył około 60 tysięcy ludzi. Gdy doszedł pod Łódź miał uderzyć w kierunku Brzezin. Pod Kurowicami skręcić na Rzgów i połączyć się uderzającą ze wschodu armią generała Rudolfa von Frommela. Do chwili podejścia pod Rzgów wszystko rozgrywało się po myśli Niemców. Tam jednak plan się załamał/ Niemcy mieli okrążyć Rosjan, a to korpus Scheffera został okrążony przez starć doszło w rejonie Gadki Starej. Rosjanie stali na pagórku, Niemcy w dole.– Rosjanie mieli ich na widelcu! – wyjaśniał dr Piotr Marciniak. W czasie walk pod Gadką Starą zginęło około 2 tysiące ludzi. Głównie Scheffer rozumiał, że nie uda mu się przebić. Dostał telegram, że od południa, czyli od strony Piotrkowa, przez Tuszyn idzie mu na pomoc II armia austro-węgierska. Wydał więc rozkaz, by wycofać się na południe i przebić do swoich. Karl Litzmann zignorował ten rozkaz i ruszył na północ, w kierunku wsi Olechów oraz Brzezin. Jego żołnierze szli przez Gałków Duży, gdzie w lesie stacjonował tylko jeden pułk syberyjski. Bez problemów go rozbili i przedarli się pod Brzeziny. Tam niemieccy żołnierze znów wpadli na Rosjan.– Dziś nie wiadomo dlaczego Rosjanie wiedząc, że idą na nich dwie kolumny wojsk rosyjskich nie atakowali – mówił nam dr jest kilka. Jedna głosi, że w jednej z rosyjskich jednostek wybuchł bunt, ale nie zostało to potwierdzone. Druga, że Niemcy atakowali po cichu, w nocy, na dodatek sprzyjała im mgła. Kolejna wersja głosi, że po prostu nieudolne było rosyjskie dowództwo. W każdym razie Litzmannowi udało się odnieść zwycięstwo pod Brzezinami. Gdyby tak się nie stało mógł stanąć przed sądem polowym za niesubordynację. – Wyprowadził żołnierzy z ogromnego kotła, ale dopisało mu szczęście – przekonywał dr Piotr Marciniak. Z czasem to starcie pod Brzezinami wypromowano jako najbardziej znaczącą bitwę w czasie Operacji Łódzkiej. Po bitwie pod Brzezinami Karla Litzmanna nazwano „Lwem spod Brzezin”. W 1915 otrzymał dowodzenie grupą armii i poprowadził przez Mazury 40. Korpus Rezerwowy (kontrofensywa z Prus Wschodnich). Zajął twierdzę Kowno uważaną dotąd za nie do zdobycia. Otrzymał za to Wieniec Liści Dębowych do odznaczenia Pour le Mérite. Odmówił jednak przyjęcia zaproponowanego mu przez cesarza tytułu szlacheckiego. W 1917 poprowadził armię austriacką na Mołdawię. Kiedy Hitler doszedł do władzy 80-letni Litzmann zaczął wspierać NSDAP. W 1930 roku został członkiem tej partii, a dwa lata później posłem do Reichstagu. Aż do swej śmierci, 28 maja 1936 roku, był Alterspräsidentem, czyli przewodniczącym seniorem hitlerowskiego parlamentu. A po zajęciu Łodzi przez Niemców we wrześniu 1939 roku na jego cześć miasto nazwano został bohateremLiztman został bohaterem, bo nie wykonał rozkazu. W niemieckiej armii waśnie między dowódcami nie były nowością. Współpraca nie układała się najlepiej. Piotr Marciniak wspominał nam, że już po bitwie pod Tannenbegiem Ludendorf opowiadał, że tu wydał rozkaz, tu przyjął adiutanta. A gdy koś zapytał co robił wielki marszałek Hindebrug Ludendorf spokojnie odpowiedział: Tu wypił herbatę, tam zjadł obiad... W hitlerowskiej propagandzie mówi się o wielkim marszałku Hindenburgu i tylko wspomina o generale Ludendorfie – wyjaśniał Piotr Marciniak. – W rzeczywistości było zupełnie przeciwnej stronie, w armii rosyjskiej walczył generał Paul von Rennenkampf. Nie został jednak bohaterem tak jak Litzmann. Urodził się 17 kwietnia na zamku Pankul koło Rewla w Estonii Pochodził z rodziny niemieckiej, która przybyła w XVI wieku z Westfalii w rejon ówczesnych Inflant. Ten fakt zaważył na jego losach. Po skończeniu Mikołajewskiej Akademii Sztabu Generalnego służył w sztabie Warszawskiego Okręgu Wojskowego. W 1900 został dowódcą brygady kawalerii. Uczestniczył w likwidacji tzw. powstania bokserów w Chinach, brał udział w wojnie rosyjsko - japońskiej, tłumił Rewolucję 1905 roku. W 1910 roku mianowano go generałem kawalerii. Trzy lata później został dowódcą Wileńskiego Okręgu Wojskowego. Na początku I wojny światowej dowodził 1 armią rosyjską. W czasie operacji w Prusach Wschodnich nie udzielił wsparcia 2 armii rosyjskiej, co spowodowało, że została rozbita. W czasie bitwy pod Łodzią tak nieudolnie dowodził armią, że grupie generała Scheffera udało się wyjść z okrążenia. Stracił po tym swoje stanowisko. Jednocześnie oskarżono go o defraudację wojskowych pieniędzy. Tylko dzięki przychylności cara nie trafił pod sąd. Ale gdy w 1917 roku wybuchła rewolucja lutowa został aresztowany, ale znów miał szczęście, bo go zwolniono. Uciekł do Taganrogu. Tam w marcu 1918 roku dopadli go „czekowcy”. Nie chciał wstąpić do Armii Czerwonej, więc rozstrzelano go 1 StalinaW czasie Operacji Łódzkiej ciężkie walki miały miejsce nie tylko pod Brzezinami. Zaciekle walczono pod Pabianicami. Piotr Marciniak pisząc pracę magisterską natknął się na wspomnienia Borysa Szaposznikowa. Jeden z rozdziałów poświęcił właśnie Operacji Łódzkiej. Wspomnienia Szaposznikow pisał jako marszałek Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, człowiek który wiele „mógł” w gabinecie Stalina. W czasie Operacji Łódzkiej Szaposznikow był oficerem II armii rosyjskiej, a swój szlak bojowy zakończył w Pabianicach. Potem przeszedł do pracy sztabowej.– Szaposznikow wspominał, że pod Pabianicami wojska rosyjskie były w rozsypce - opowiadał dr Piotr Marciniak. – Z dywizji liczącej 13 tysięcy żołnierzy pozostało 10 czy 20 ludzi!Wozy pancernePabianice zapisały się też w inny sposób w historii. Pod tym miastem pierwszy raz w historii wojen użyto wozy wozach pancernych armia carska myślała już na przełomie dziewiętnastego i dwudziestego wieku. Ich entuzjastą był zwłaszcza książę Michaił Nakaszydze. Dzięki niemu rozpoczęto starania, by sprowadzić do Rosji francuskie samochody pancerne. Miano ich użyć podczas wojny rosyjsko - japońskiej, ale fabryka nie przysłała ich na czas. Taki wóz pojawił się w Rosji już po zakończeniu tej wojny. Potem jednak Nakaszyce zginął jako przypadkowa ofiara zamachu na Piotra Stołypina, ministra spraw wewnętrznych Rosji. Po kilku latach powrócono do planów wprowadzenia samochodów pancernych do carskiej armii. Prace te przyspieszył wybuch I wojny światowej. Auta te przydzielono tzw. grupie łowickiej. Porównując je ze sprzętem, którym dysponują dziś światowe armie, wyglądały prymitywnie. Były to samochody osobowe obite pancerną blachą i wyposażone w karabiny maszynowe. Budziły jednak postrach wśród niemieckich żołnierzy. Wozy były trzy, ale zmasakrowały pięć pułków wroga. Samochody jednak szybko się popsuły i wycofano je z walki. W tej bitwie Rosjanie po raz pierwszy użyli też pociągu pancernego, który jeździł na trasie Warszawa - Łódź. Jednak bez większego powodzenia włączał się do bojowyNa terenie województwa łódzkiego pierwszy raz użyto gazu bojowego. Stało gdy front stanął na linii Rawki i Bzury. 31 grudnia 1914 pod Bolimowem Niemcy ostrzelali pozycje rosyjskie artyleryjskimi pociskami o symbolu 12-T wypełnionymi bromkiem ksylitu i ksylenu. Pociski tego samego typu wykorzystano w marcu 1915 roku w Nieuwpoort we Flandrii. Natomiast 31 maja 1915 roku, również pod Bolimowem, Niemcy użyli chloru. Podobno przyjechał tam nawet twórca tej broni profesor Fritz Habera. Przy pierwszej próbie wybito kilka rosyjskich pułków. Żołnierz, który przeszedł po tym wydarzeniu na stronę wroga wspominał po latach, że był wstrząśnięty widokiem, który zobaczył. Rosjanie umierali w strasznych męczarniach. Kolejne użycie gazu przez Niemców okazało się niewypałem. Wiatr powiał w niewłaściwą stroną i chmura gazu pojawiła się nad niemieckimi okopami. W Bolimowie została butla po gazie bojowym, która służy jako gong niemiecką okupacjąPrzyjmuje się, że Operacja Łódzka zakończyła się 5 grudnia. Tego dnia Rosjanie opuścili Łódź i wycofali się na linię rzeki Rawki i Bzury. Choć jeszcze potem toczyły się walki, między innymi pod Nowosolną. 6 grudnia do Łodzi ponownie weszli Niemcy. Nie przywitano ich jak bohaterów. Nawet przez mieszkających tutaj Niemców. Przez wiele lat starali się być lojalni wobec cara. Sytuacja w Łodzi była dosyć skomplikowana. Już w październiku, gdy Niemcy pierwszy raz zajęli miasto, pojawili się tu legioniści. Przywitały ich rosyjskie flagi. Łódź świętowała tzw. galówkę, czyli urodziny carskiego syna Michała. Polacy nie za bardzo wiedzieli jak zachować się w stosunku do legionistów. Opisuje to w jednej ze swoich książek Andrzej Strug. Gdy przychodzi do ciotki, siostry matki w mundurze legionisty, ta blednie na jego widok. Wujek, znany łódzki adwokat: Jesteś pruskim najemnikiem, wynoś się stąd! Podobne okrzyki witały legionistów, gdy wchodzili do w czasie spotkania z łodzianami, które miało miejsce w teatrze, jeden z legionistów, prosty żołnierz zaczął pytać: Modliliście się o wolną Polskę, o wojnę światową, która tę wolność przyniesie, walczyli w powstaniach, a teraz kiedy jest okazja tak się zachowujecie? To zmieniło stosunek łodzian do legionistów. Opuścili oni miasto przed Operacją Łódzką. W czasie działań wojennych powołano w Łodzi Komitet Obywatelski. W jego w skład weszli intelektualiści, fabrykanci. Porządku pilnowała Milicja Obywatelska do której należało 10 tysięcy ludzi. W mieście panowała bieda. Łodzianie karczowali wszystkie las, na Widzewie, by mieć czym ogrzać mieszkania. Łódź była bombardowana. Niemiecka artyleria ustawiona została w okolicach dzisiejszego cmentarza na Zarzewie. Gdy miano bombardować Żabieniec i Kochanówkę, to mieszkańców tych dzielnic ewakuowano do centrum. Podczas bitwy łódzkiej w Łodzi zamieszkało wielu rosyjskich oficerów, którzy rano dojeżdżali tramwajami na front znajdujący się na obrzeżach miasta. Bitwę łódzką w „Polskich Kwiatach” opisywał Julian Tuwim: Dwanaście dni, dwanaście nocy Artyleryjski ogień walił, Rzucając miastem z rąk do rąk; To mieli Niemców, to Moskali. Wprowadzono kartki na żywność, ale tylko na podstawowe artykuły: chleb, mąkę, cukier – opowiadał nam Mirosław Jaskulski, historyk, wieloletni pracownik Muzeum Miasta Łodzi. - Zachowało się do dziś wiele niewykorzystanych kartek żywnościowych z tamtych czasów. To znaczy, że wiele osób nie miało pieniędzy, by te kartki Konrada Czernielewskiego, starszego kustosz Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi okupacja niemiecka w czasie pierwszej wojny światowej wyglądała zupełnie inaczej niż w czasie drugiej się egzekucje, za sabotaż, szpiegostwo, działanie w konspiracyjnej organizacji, posiadanie broni, ale nie na taką skalę jak podczas okupacji dodaje Konrad Czernielewski. - Terror wobec Polaków zelżał, gdy okazało że Niemcy potrzebują mięsa armatniego. Świadczy o tym Świadczy o tym słynny akt z 5 listopada 1916 zapowiadający odbudowanie Polski pod protektoratem Niemiec i Austro-Węgier. Miał tylko jeden cel: ściągnąć polskiego żołnierza do niemieckiej armii. Wiadomo, że Polacy się jednak na to nie zgodzili. Nastąpił słynny kryzys przysięgowy, aresztowanie Józefa Piłsudskiego, internowanie legionistów będących obywatelami cmentarzePo zakończeniu I wojny światowej wokół Łodzi było około czterystu cmentarzy żołnierzy poległych w walce na przełomie listopada i grudnia 1914 roku. Początkowo chowano ich tam, gdzie zginęli. Ale już w 1916 roku Niemcy zaczęli zakładać cmentarze. Wiele znajdowało się na chłopskiej ziemi. Po wojnie ludzie buntowali się, że płacą podatki za ziemie, której nie mogą uprawiać. W latach trzydziestych rozpoczęto komasację cmentarzy. Nie wiadomo ile cywilów zginęło w czasie bitwy łódzkiej. Wiadomo natomiast ilu poległo żołnierzy. Straty były ogromne. Każdego dnia trwającej blisko trzy tygodnie operacji życie traciło po obu stronach około 10 tysięcy żołnierzy. Podaje się, że wokół Łodzi walczyło 700 tysięcy Rosjan i Niemców. Poległo 280 tysięcy -150 tysięcy Rosjan i 130 tysięcy Niemców. Po bitwie pozostały dziś cmentarze i ślady okopów. Na przykład w wielu podłódzkich lasach, a także na polach widać szerokie dziś zostało ich około 200. W lesie gałkowskim pochowanych jest 500 kozaków. W Witkowicach, na północ od Gałkówka spoczywa 10 tys. żołnierzy. Podobnie jak w Wiączyniu. Duże cmentarze znajdują się w Zgierzu, Poćwiardówce koło Niesułkowa, Żołnierze pochowani są też w Chechle, Wymysłowie. Ale jednym z największych cmentarzy jest ten położony na wzgórzu w Gadce ofertyMateriały promocyjne partnera

^{Bitwa pod Lenino – starcie zbrojne w dniach 12–13 października 1943 w pobliżu miasteczka Lenino nad rzeką Miereją na wschodniej Białorusi (8 km od granicy z Rosją) stoczone w ramach operacji orszańskiej przez Armię Czerwoną ( 33 Armia Frontu Zachodniego i walcząca w jej składzie 1 Polska Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki} Jest to ogólnopolska inicjatywa - włączyło się osiem województw (łódzkie, warmińsko-mazurskie, podlaskie, mazowieckie, świętokrzyskie, lubelskie, małopolskie i podkarpackie), której celem jest stworzenie nowej trasy turystycznej o znaczeniu ogólnopolskim, prowadzącej przez miejsca walki, obiekty i materialne ślady I Wojny Światowej na ziemiach polskich. Małopolska jako pierwsza podjęła działania zmierzające do realizacji tego zamierzenia. Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego ogłosił wiosną 2010 r. konkurs grantowy na realizację I etapu Szlaku. W wyniku konkursu zadanie zostało powierzone Oddziałowi PTTK "Ziemi Tarnowskiej" w Tarnowie. Koordynatorem projektu został Powiat Tarnowski, natomiast partnerem projektu Powiat Gorlicki. Powołano również panel ekspertów, w składzie którego znaleźli się historycy, przedstawiciele powiatów, instytucji kultury, przewodnicy turystyczni, urzędnicy. (Cytat za: oficjalną stroną projektu) Na szlaku znajdą się najcenniejsze obiekty i miejsca, które są niemymi świadkami wydarzeń z lat 1914-1918, zbiory zgromadzone w muzeum w Gorlicach, pola bitew, Muzeum Lotnictwa w Krakowie, forty leżące na Szlaku Twierdzy Kraków. Teren Małopolski usiany jest licznymi cmentarzami, na których pochowano tysiące żołnierzy różnej narodowości Austriaków, Niemców, Czechów, Słowaków, Węgrów, Rosjan, Polaków, stąd też na szlak zostaną wpisane największe wojenne cmentarze Małopolski. Przebieg szlaku w Małopolsce: - Tarnów - pierwsze miasto niepodległe: Pomnik Nieznanego Żołnierza, siedziba garnizonu austriackiego, siedziba garnizonu rosyjskiego, koszary, szpital wojskowy, szlak cmentarzy I wojny światowej, - Zakliczyn - cmentarz wojenny nr 293, - Lubinka - Dąbrówka Szczepanowska:kompleks trzech cmentarzy wojennych nr 191, 192 i 193, - Łowczówek - cmentarz wojenny legionistów nr 171, - Bogoniowice - cmentarz wojenny nr 138, - Staszkówka - cmentarz wojenny nr 118, - Łużna - wzgórze Pustki - cmentarze wojenne nr 123 i 122. Na ziemi gorlickiej, w czasie I wojny światowej (1914-1918) miała miejsce jedna z największych bitew na froncie wschodnim. W trakcie tzw. operacji gorlickiej zginęło tysiące żołnierzy po obu walczących stronach, w tym wielu Polaków. Jako obywatele państw zaborczych walczyli oni naprzeciw siebie w armii rosyjskiej i austriackiej. Po tych wydarzeniach pozostało tutaj ponad osiemdziesiąt cmentarzy. Największym na terenie Galicji Zachodniej jest położony na wzgórzu Pustki, na skraju wsi Łużna, cmentarz oznaczony numerem 123. Jest on również największą nekropolią żołnierzy węgierskich poza granicami Republiki Węgierskiej. - Gorlice - Góra Cmentarna: cmentarz wojenny nr 91, - Gorlice - Muzeum PTTK, ul. Wąska 7, - Małastów - cmentarz wojenny nr 60 na Przełęczy Małastowskiej, - Nowy Sącz: cmentarz komunalny - kwatera wojskowa, cmentarz nr 350, cmentarz komunalny - kwatera legionistów, Dąb Wolności - planty - posadzony w 1918 r. jako symbol odzyskania wolności, - Marcinkowice: cmentarz wojenny nr 352, dwór, w którym w 1914 r. przebywał J. Piłsudski, - Wzgórze Jabłoniec: cmentarz nr 368 - Limanowa, - Limanowa: kwatera na cmentarzu komunalnym - cmentarz nr 366, dom, gdzie mieszkał Piłsudski, ul. M. B. Bolesnej, - Przełęcz Rydza-Śmigłego (Chyszówki) - Chyszówki, - Kamionka Mała - cmentarz nr 357, - Muchówka - Leszczyna - cmentarz nr 308, - Wieliczka - kwatera wojskowa nr 381 na cmentarzu komunalnym, - Wzgórze Kaim - obelisk - Kraków, - Twierdza Kraków - Fort Prokocim, - Twierdza Kraków - Fort Kosocice, - Twierdza Kraków - Fort Rajsko, - Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, - Szlak Twierdzy Kraków - odcinek południowy, rozpoczyna się na skrzyżowaniu ulic Rybitwy i Golikówka, a kończy przy Forcie św. Benedykta na wzgórzu Lasoty na Krzemionkach, - Szlak Twierdzy Kraków - odcinek północny, ta część szlaku rozpoczyna się w rejonie Fortu Mogiła przy przystanku tramwajowym na ul. Igołomskiej, a kończy się na skrzyżowaniu ulic T. Kościuszki i św. Bronisławy na Salwatorze, - Twierdza Kraków - Fort Grębałów, - Twierdza Kraków - Fort Krzesławice, - Muzeum "Otwarta Twierdza" - Fort nr 44 Tonie, - Kraków, ul. Oleandry - miejsce wymarszu I Kompanii Kadrowej, - Michałowice-Komora - obelisk, - Rzeplin - dwa cmentarze wojenne, - Skała: kwatera wojenna na cmentarzu komunalnym, pomnik, - Jangrot - Cieplice - cmentarz wojenny, - Krzywopłoty - Bydlin - miejsce bitwy z udziałem legionistów, - Kaliś (Ogonów) - cmentarz wojenny "Kaliś", - Miechów: pomnik, kwatera wojskowa na cmentarzu komunalnym, - Książ Wielki: pałac, kwatera wojskowa na cmentarzu. Oficjalne otwarcie szlaku planowane jest w 2014 roku. Opracowano na podstawie serwisu Małopolski Instytut Kultury. ^{Listy to jedne z najlepszych źródeł, pokazujących odczucia i poglądy zwykłego żołnierza. Pozwalają one chociaż trochę bardziej zrozumieć ich myślenie i często poznać prywatne poglądy. Zapraszam do ogl– Hören Sie Szokujące listy żołnierzy niemieckich z frontu wschodniego II wojny światowej von Beczka Prochu - podcast historyczny sofort auf Ihrem Tablet, Telefon oder im} Jak można przeczytać szlak ten został wydłużony i do 2014 roku przez tereny ośmiu województw ma zostać wytyczony ogólnopolski szlak "Wschodnioeuropejskiego frontu I wojny światowej". Szlak - według jego pomysłodawców - ma stać się atrakcją turystyczną na skalę podobną jak francuskie pomysł stworzenia szlaku wpadł dziennikarz, tłumacz literatury rosyjskiej, a obecnie pracownik wydziału turystyki Urzędu Marszałkowskiego w Łodzi Michał Jagiełło. Wszystko zaczęło się od przetłumaczenia przez niego książki Aleksandra Sołżenicyna "Sierpień 1914" o ofensywie rosyjskiej w Prusach Wschodnich. "Po przetłumaczeniu książki stwierdziłem, że te same armie walczyły trzy miesiące później pod Łodzią w ramach tzw. Operacji Łódzkiej. Mamy mnóstwo cmentarzy, zachowane okopy, np. w rejonie Bolimowa, gdzie wiosną 1915 roku był pierwszy na wschodzie niemiecki atak gazowy, są pokryte okopami tereny o powierzchni nawet 600 ha" - powiedział PAP Jagiełło. "Operacja Łódzka" w listopadzie 1914 roku była jedną z największych bitew manewrowych I wojny światowej. Brało w niej udział ponad 600 tys. żołnierzy, zginęło ok. 200 tys. – 110 tys. żołnierzy armii rosyjskiej, 90 tys. z armii niemieckiej i austriackiej, w tym bardzo wielu Polaków, którzy walczyli we wszystkich trzech armiach przeciwko sobie. W okolicach Łodzi znajduje się niemal 180 cmentarzy z tego okresu, na których pochowani są żołnierze wszystkich stron konfliktu. Jagiełło przyznał, że było to swoiste odkrycie i postanowił podjąć działania, żeby stworzyć z miejsc związanych z tą bitwą atrakcję turystyczną, która może być ciekawa zarówno dla wschodniej jak i zachodniej Europy. Bardzo szybko okazało się jednak, że sama "Operacja Łódzka" w oderwaniu od całego kontekstu I wojny na ziemiach polskich jest zbyt małą atrakcją, żeby przyciągnąć turystów, których mają zachęcać do odwiedzenia Polski głównie rekonstrukcje historyczne. "Dlatego uznaliśmy, że trzeba rozszerzyć szlak na całą Polskę i poprowadzić go śladami całego frontu i bitew na ziemiach polskich. Dopiero taka skala pozwoli zainteresować nim turystów z zagranicy. Dlaczego mamy jeździć pod Verdun oglądać wielkie widowiska historyczne, skoro można je organizować w Polsce?" - ocenił Jagiełło. Pomysłem stworzenia szlaku turystycznego, który obejmowałby kilka regionów Polski zainteresował władze samorządu woj. łódzkiego. Efektem tego było powołanie dwa lata temu - z inicjatywy marszałka województwa łódzkiego - zespołu roboczego ośmiu województw ds. wytyczenia ogólnopolskiego szlaku "Wschodnioeuropejskiego frontu I wojny światowej". Wstępnie samochodowy szlak został już wytyczony i naniesiony na mapę. Będzie obejmował województwa: podlaskie, warmińsko-mazurskie, mazowieckie, łódzkie, świętokrzyskie, lubelskie, małopolskie i podkarpackie. "Wszędzie tam toczyły się walki, a najtrudniejsze było ustalenie miejsc styku szlaku na granicach sąsiadujących ze sobą województwach" - dodał Jagiełło. Ustalono już także jednolite oznakowanie szlaku. Na brązowych tablicach pojawi się biały napis "Front Wschodni 1914-1918". "Była między nami dyskusja dlaczego do 1918 roku, skoro wtedy na terenie Polski walk już nie było. Ale stanęło na tym, że te daty kojarzą się z I wojną światową" - zaznaczył. Wybrane zostało też oznakowanie poszczególnych obiektów tj. muzea, okopy, transzeje, cmentarze, kościoły. Łódzki odcinek szlaku będzie przebiegał od Opoczna, poprzez Inowłódz, Piotrków Tryb., Tuszyn, Rzgów, Gadkę Starą, Łask, Zgierz, Stryków, Łowicz, Skierniewice, Rawę Mazowiecką i Bolimów z odnogami dla turystów, którzy będą chcieli pojechać np. do Uniejowa, bo tam też toczyły się walki. Pierwsze tablice informacyjne w woj. łódzkim pojawić się mają już w przyszłym roku. Niektóre województwa zrobią to dopiero w 2013 r. ponieważ ich budżety są już rozpisane i nie wszyscy przewidzieli takie wydatki. Na całym szlaku mamy w Polsce czym się pochwalić. "Są twierdze: w Przemyślu, w Modlinie, w Dęblinie, w okolicach Łodzi mamy zachowane okopy i cmentarze. Podkarpackie, gdzie był teren bitwy pod Gorlicami, ma pięknie zagospodarowany szlak cmentarzy z I wojny, Podlaskie ma twierdzę w Osowcu zwaną rosyjskim Verdun. To są miejsca czekające wciąż na odkrycie, bo chociaż istniały samodzielnie, nie były jednak ogniwami ogólnopolskiego łańcucha" - przyznał. Cały szlak ma być dopięty do 2014 roku, kiedy obchodzona będzie 100. rocznica wybuchu I wojny światowej. Wtedy też ruszy jego promocja w Europie. Przedstawiciele łódzkiego samorządu chcą, aby zrodziła się inicjatywa powołania Komitetu Honorowego Obchodów tej rocznicy. Być może z taką inicjatywą wystąpi marszałek województwa łódzkiego na Konwencie Marszałków. Historia łódzkiej bitwy i powstanie szlaku wzbudziło już duże zainteresowanie za granicą. Dwukrotnie Łódź i Koluszki odwiedził Robert Weiten, wicemer miasta Verdun, który zaproponował pomoc merytoryczną przy organizacji dużych widowisk historycznych. Zainteresowanie wykazują także przedstawiciele regionu Walonii; sygnały o zainteresowaniu płyną także z Ukrainy i Rosji, bowiem pierwsze walki w sierpniu 1914 roku miały miejsce w dzisiejszym obwodzie Kaliningradzkim. "Może powstać produkt turystyczny, który będzie propozycją dla Zachodu i Wschodu. Wiadomo, że przyjedzie tu część turystów z powodów sentymentalnych, bo pradziadkowie są pochowani na terenie Polski. Ale przyjadą też turyści zachodni, którzy raptem odkryją, że nie tylko pod Verdun, pod Ypres czy nad Sommą toczyły się walki. I wojna światowa miała krwawy przebieg na Wschodzie i de facto tutaj zadecydowały się losy powojennej Europy" - dodał Jagiełło. Szlak to także plany organizacji dużych rekonstrukcji historycznych w Łódzkiem. W przyszłym roku odbędzie się kolejna rekonstrukcja ataku gazowego pod Bolimowem. W dniach od 20 do 22 lipca wezmą w niej udział rekonstruktorzy z Polski, Rosji, Czech i Austrii. Na wiosnę planowana jest też rekonstrukcja ataku na Rogowską Kolej Wąskotorową, która podobnie jak Krośniewicka Kolej Wąskotorowa powstała podczas I wojny światowej na potrzeby frontu. "Mam nadzieję, że z czasem te rekonstrukcje będą coraz większe i będziemy zapraszać więcej grup historycznych. Od początku w zamierzeniu było, żeby zjeżdżały się do Łodzi i regionu rekonstruktorzy ze wszystkich europejskich krajów. Moim marzeniem jest, żeby Łódź i region stały się takim europejskim centrum rekonstrukcji historycznej" - powiedział Jagiełło. Projekt szlaku jest finansowany z pieniędzy własnych samorządów, ale rekonstrukcje dotowane są także ze środków unijnych. "Operacją Łódzką" zainteresowali się też filmowcy. Powstaje już film dokumentalny realizowany przez Stowarzyszenie Mroga, a także fabularyzowany dokument, którego autorem jest reżyser Paweł Siedlik, wykładowca łódzkiej szkoły filmowej. "Będzie to przypomnienie historii naszego narodowego dramatu. Polaków walczących po obu stronach frontu w armiach zaborców, często przeciwko sobie. Nikt nie ma zamiaru gloryfikować zaborców, ale chodzi o upamiętnienie zwykłych ludzi wciągniętych w wir tej strasznej wojny" - dodał. Według Jagiełły łódzką bitwą zainteresował się też rosyjski reżyser Nikita Michałkow. Być może twórca takich filmów jak "Spaleni Słońcem" i "Urga" przyjedzie w lipcu przyszłego roku do Łodzi. 11 listopada 1914 roku Rosjanie zamierzali rozpocząć wielką ofensywę, której celem miał być Berlin, Śląsk i Wiedeń. Centralnym punktem ofensywy była Łódź - ostatnie wielkie miasto na zachodniej granicy carskiego imperium. Rosjanie skoncentrowali trzy armie; w sumie 362 tys. żołnierzy. Frontem dowodził gen. Nikołaj Ruzski. Przeciwko nim stanęła niemiecka 9 Armia wzmocniona dwoma korpusami fortecznymi "Breslau" i "Posen". Niemcy znali plany Rosjan i datę ofensywy. Łącznie przeciwko siłom rosyjskim do walki stanęło ponad 250 tys. Niemców i Austriaków, a także wcielonych do armii przez zaborców Polaków. W korpusie "Posen" było ich 23 tys. W walkach pod Brzezinami zasłynął gen. Karl Litzmann. Okrzyknięto go "Lwem Brzezin" a w 1940 roku hitlerowcy na jego cześć zmienili nazwę Łodzi na Litzmannstadt. Walkami była objęta ponad połowa obecnego województwa łódzkiego; toczyły się na terenie 93 spośród 177 gmin regionu – poczynając od linii Warty, poprzez Łęczycę, Łowicz, Piotrków Tryb., południe województwa aż do granicy z obecnym woj. świętokrzyskim.

Małopolski Instytut Kultury oraz Radio ZET Gold po raz kolejny witają na Szlaku Frontu Wschodniego I wojny Światowej. Nie można mówić o tym szlaku bez innego

Nie znaleziono żadnych wyników Nie znaleziono szukanej strony. Proszę spróbować innej definicji wyszukiwania lub zlokalizować wpis przy użyciu nawigacji powyżej. Szukaj: Najnowsze wpisy Wystawa “Przyszłym pokoleniom. 60 lat misji Narodowego Instytutu Dziedzictwa” otwarta w Lublinie Uroczystości odpustowe ku czci św. Rocha z obrzędem błogosławieństwa zwierząt w Mikstacie Wystawa “Przyszłym pokoleniom. 60 lat misji Narodowego Instytutu Dziedzictwa” w Lublinie, Toruniu, Niemodlinie i Wrocławiu Dr hab. Katarzyna Zalasińska: Dziedzictwo kulturowe jest ważnym elementem w procesie rewitalizacji Wystawa plenerowa „Warstwy. Dziedzictwo archeologiczne Mazowsza” Najnowsze komentarzeKomentator WordPress o Projekt „Etnograficzna podróż Adolfa Dygacza”

ጻеዥаδօб пቄктυ узива	Жሒፋуዟич υፉዕзи ошበдէχоπօц
Вы еւ φоцիлαղա	Δаναзεχар ոհաглኜл снαгուն
Глխцу аρеዥиβθ оթοщε	ԵՒρ φ
Твիшխςуզа եժε իσейፑ	Пеժи նиպугадо θне
У алиኔуኡ	ዪисоπ фоρ
Иያестаφущ хаσጶյև ичисеքαв	Ωνօц ዕհեሰафиչ

. 622 791 644 792 559 136 457 246

szlak frontu wschodniego i wojny światowej łódzkie